de Fruitberg

Droogteresistenter tuinieren

De droge periode deze zomer werkte weken op mijn gemoed. Die droge periode is een overduidelijk teken van de gevolgen van de klimaatverandering. Meerdere planten stonden te verpieteren in de droogte. Dat maakt de klimaatopwarming nog veel meer zichtbaar en tastbaar voor me.

Er is één stukje border waar de problemen het meest zichtbaar waren, een stukje dat altijd wat vochtiger was, en waar ik dus eerder planten voor een vochtige situatie had aangeplant. Maar ook dit stukje werd kurkdroog.

Ik heb besloten om die vochtminnende planten gewoon op te geven. Een aantal planten zijn dus fin-de-carrière in de Fruitberg, hun plaats wordt ingenomen door meer droogte resistente planten. Een aantal planten die het de voorbije weken moeilijk hadden en die ik toch wil behouden verzet ik naar plekjes waar ze minder uren zon vangen. Dat is dan hun “laatste kans”.

Maar de meeste droogteminnende planten houden niet van natte voeten in de winter. En ik tuinier op vrij zware grond, en dat stuk is vaak redelijk vochtig, ook al omdat het wat lager ligt. Hoe kan ik dat dan oplossen?

Wat ik niet doe is grit, zand of lava in de bodem mengen. Ik weet dat dat werkt, maar het strookt niet met mijn visie op duurzaam tuinieren, omdat die ingreep niet reversibel is. Wat deed ik dan wel?

Het stukje border was onder meer vochtiger omdat het wat lager lag dan de rest van dat stukje tuin, idee was dus om dat stukje border wat op te hogen. Maar tijdens de heraanleg werd een veel belangrijker probleem duidelijk: er zat op die plek nog wat kiezel in de bodem zat, 30 cm diep. En dat onder dat laagje kiezel zat er een echt dichtgereden stuk bodem (die plek was vroeger de parking van een frituur). De grondwerker had me aangegeven dat hij alles had losgewerkt, maar dat was op dat stuk dus niet het geval.

Met de schop was er eigenlijk geen beginnen aan. De combinatie van kiezel en gecompacteerde aarde maakte dat ik 1.5 uur werkte met de spade om minder dan 1 m² los te maken. En toen waren er nog 20m² te gaan.

Daarom wisselde ik de spade in voor mijn boorhamer. Met de boorhamer werd de bodem tot 60 cm dieo losgemaakt, daarna werd alles terug gelijkgetrokken, en volgde er nog compost en tuingrond om dit stukje een beetje te verhogen.

Na al dat labeur was het tijd voor het leukste deel van het werk: het aanplanten van nieuw plantgoed. Uit de lijst van nieuwe planten gaan er misschien enkele wegkwijnen in de winter, dan vervang ik die wel door iets anders volgend jaar. Veel van deze aanwinsten zijn ook voor mij niet echt nieuw. Toch zijn er enkele niet direct klassieke tuinplanten, waarmee ik zelf geen ervaring heb, zoals onder meer Leuzea centaurioides, Leuzea rhapontica bicknellii en Jurinea cyanoides. Ik heb de voorbije jaren redelijk wat droogteminnende planten succesvol de winters zien overleven. De Agapanthus, Perovskia en Lepechinia staan hier nu drie jaar in volle grond zonder schade… het is dus een berekende gok.

De ironie wil dat het drie week-ends na mekaar regende. De werkzaamheden zijn dus uitgesteld en onderbroken stortbuien. Maar het plantgoed staat ondertussen al bijna twee weken in de grond, en de huidige nazomer laat dat plantgoed ook toe om nog flink in te wortelen.

Toch was dit een aanpassing die ik niet met vol enthousiasme heb doorgevoerd. Dit stukje was in het voorjaar de blikvanger van de tuin, met de grote groep Persicaria bistorta ‘Superba’. Maar de akeleien hebben daarentegen een nog wat meer prominente plek gekregen.

Droogteresistente planten die ook op zware grond gedijen

Met de huidige hittegolf zijn er een aantal planten die zienderogen wegkwijnen, terwijl andere planten het hier wel zeer goed doen. Dat droogteminnende planten het nu goed doen, is natuurlijk geen verrassing, maar die planten hebben het dan weer moeilijk gedurende de winter, zeker op zware gronden (leem/klei). Agastache, om maar een voorbeeld te nemen, kwijnt hier hier gewoon weg in de winter.

Ik ga deze herfst en in de lente van volgend jaar een aantal planten vervangen die het nu moeilijk hebben. Sommige van die plekken zijn extreem droog, en daar komt gewoon een droogteminnaar, andere plekken zijn in de winter vrij nat, en daar had ik tot nu toe vochtminnende planten staan. Op die plekken ga ik nu dus meer bodemvage planten neerzetten.

Hieronder geef ik alvast een overzichtje van de planten die het hier op een leembodem (en dus natte voeten in de winter) uitstekend doen in deze extreem droge periode.


Aconitum bicolor	Planten die in theorie houden van een vochtige bodem, maar die het hier in halfschaduw toch uitstekend doen in de droogte, terwijl ik ze pas deze lente heb aangeplant.
Acquilegia vulgaris	Akelei doet het hier eigenlijk overal goed. In halfschaduw, volle zon, na een natte winter of nu in volle droogte. Volgens mij een echte bodemvage plant.
Alchemilla mollis	Nog een plant die de benaming ‘bodemvage plant’ verdient. Doet het trouwens ook in schaduw en volle zon.
Amsonia	Planten staan er dit jaar prachtig bij, ondanks de droogte. Ze doen het hier al jaren zeer goed (ook na natte winters). Heeft dus echt geen last van zware, natte bodems in de winter (ik lees zelfs hier en daar dat sommige Amsonia het goed doen in drassige weides)
Aruncus ‘Horatio’	Een plant voor halfschaduw of schaduw, en die gekend staat als een plant die graag een vochtige bodem heeft. Maar in de schaduw/halfschaduw deert de huidige droogte de plant helemaal niet.
Aster	Zowat alle Asters staan er ook dit jaar geweldig bij. Alleen Aster thomsonii* en Aster umbellatus hebben last van de droogte. Alle andere (turbinellus, Novae-angliae, dumosus, laterifolius, radula, amellus, pyrenaeus) doen het uitstekend, en ze houden ook zonder enig probleem stand in de winter op mijn zware bodem, maar ik zou ze nu niet direct op een echt drassige plek gaan zetten. *Aster x frikartii “Mönch”, die als twee druppels water lijkt op Aster thomsonii, heeft geen last dan de droogte…
Campanula persicifolia	Planten zijn ondertussen uitgebloeid, maar de jonge planten doen het goed, droogte deert hen duidelijk niet. Dit geldt NIET voor Campanula latifolia, die helemaal uitgedroogd lijken. Campanula kan ook goed overweg met de zware bodem in de winter
Centaurea	Ik heb hier meerdere soorten staan, en de meeste doen het goed in de droogte. Onder meer Centurea jacea komt zowel op uitermate vochtige als zeer droge plekken goed weg
Cephalaria gigantea	Cephalaria doet het hier al jaren goed, en doet het dit jaar, ook in volle zon op erg droge plekken nog steeds uitstekend.
Cicerbita plumieri	Een tijdje moeilijk geweest om deze in gang te krijgen. Plant houdt van vochtige plekken, maar de huidige droge periode is voor de de plant duidelijk geen probleem.
Coreopsis tripteris	Plant doet het hier uitstekend in volle zon, maar zou ook op vochtige plekjes uitstekend groeien. Wordt zeer hoog.
Echinacea ‘Cheyenne Spirit’	Zonnehoed is een plant die het, in tegenstelling tot een aantal Heleniums en Rudbeckia’s, uitstekend doet in deze droogte. Ik zou de plant wel niet op een echt natte plek neerzetten. Echinacea op zware grond blijft moeilijk, maar ondanks deze natte winter heb ik toch mooie planten staan.
Epimedium	Doet het in de (half)schaduw uitstekend, huidige droge periodes deren de planten hoegenaamd niet. Maar deze planten staan gekend om ook op wat vochtiger grond goed te groeien. Maar droogte + veel zon gaat niet lukken
Eupatorium cannabinum	De plant staat hier in de oeverzone van de vijver, en in volle grond / volle zon in de border. Op sommige plekken begin ik nu wel wat impact van de droogte te zien… Ook Eupatorium maculatum doet het nog vrij goed.
Foeniculum vulgare ‘Giant Bronze’	Venkel doet het hier al jaren uitstekend. Droogte lijkt de planten niet te deren, en de natte winters ook niet.
Geranium	Heel wat Geraniums kunnen veel droogte en zware grond (natte winters) probleemloos verteren. Onder meer ‘Tiny Monster’ doet het hier ook zeer goed in volle zon op een droog plekje
Geum	Geum is een plant die goed gedijt in een vochtige bodem. Je moet de planten wel niet in een waterzieke grond aanplanten of een stukje dat in de winter onder water staat. Ook de droogte lijkt de planten niet te deren.
Hemerocallis	Planten hebben op dit ogenblik geen last van de droogte, en deze plant kan een zware natte grond in de winter probleemloos verwerken (maar net zoals Geum, ook weer geen echt natte toestanden)
Isodon	Meerdere telgen van dit geslacht lijken geen last te hebben van de droogte (excisus en rubescens). Isodon longitubus doet het veel minder goed.
Iris sibirica	De verschillende cultivars doen het eigenlijk allemaal uitstekend in volle zon en de huidige droogte. De planten zijn er nochtans vooral gekend om redelijk vochtige grond te verkiezen. Echte bodemvage plant, die ook zonder problemen in echt drassige grond kan staan.
Knautia arvensis	Deze inheemse schoonheid groeit bij voorkeur op leemgrond, en in volle zon. Ik zie ze hier aan de zonnekant van holle wegen – in volle zon – groeien. Geen wonder dat ze dus geen probleem hebben met de huidige weersomstandigheden.
Lythrium salicaria	De plant is een inheemse oeverplant, maar ik zie hem ook gedijen op vrij droge plekken in de tuin en in de natuur, en dat in volle zon… Ik heb hier in de borders (ver weg van de vijver) ook nog planten staan die niet uitgedroogd zijn. Uit heel deze lijst zonder twijfel de plant die het meest het etiket bodemvaag verdiend: plant gedijt op plekken die in de winter overstromen en kan in de droogte ook best haar mannetje staan (toch op zware grond, ik denk dat deze plant op een droge zanderige bodem niet gaat lukken)
Nepeta ‘Walkers’ Low’	Nepeta is een echte droogteminnende plant MAAR doet het hier al jaren uitstekend. Ik heb “Walker’s Low” zelfs ergens gezet waar de plant na enkele jaren bijna in de schaduw stond (onder de perzik), en ook die planten bleven in leven (op een stukje dat in de winter echt wel redelijk vochtig is) .
Oreganum vulgare	De plant staat hier overal in de beemden, en komt ook hier in de tuin ieder jaar (meer) terug in de tuin.
Persicaria amplexicaulis	De inheemse Persicaria bistorta is een oeverplant en kwijnt hier weg in de droogte. Maar Periscaria amplexicaulis variëteiten zoals ‘Fat Domino’ en ‘Pink elefant’ hebben absoluut geen probleem met de combinatie volle zon en droge periode. Ze kunnen ook echt wel drassige grond verdragen
Phlox	Een eigenaardige plant. In de volle zon lijken de meeste Phloxen gewoon uit te drogen, andere cultivars doen het goed. In de halfschaduw doen de meeste soorten het goed…
Rosa	Rozen gedeien goed op zware grond, en geven bij de huidige droogte geen kik. Het zijn natuurlijk wel geen planten om op een waterzieke bodem te zetten
Sansguisorbia	Ik heb hier Sansguisorbia op een droge plek in volle zon staan (de Helenium er naast is aan ’t uitdrogen). Veel Sansguisorbia kunnen best heel wat droogte weerstaan (en doen het goed op vochtige bodems).
Sedum	Deze planten doen het al decennia goed in onze tuinen, en kunnen eigenlijk best wel natte winters doorstaan (ook nogmaals, geen waterzieke toestanden). Droogte lijkt de planten niet de deren.
Thalictrum	Thalictrum ‘Elin’ staat hier 5 uur in de zon, en doet het gewoon uitstekend. Thalictrum delavayi doet het ok erg goed, maar met beperkte zon. Planten verkiezen een vochtige bodem, maar indien je de planten correct aanplant (voeten in de schaduw en niet in volle zon de hele dag), dan kan de plant flinke droge periodes aan.
Trifolium	Trifolium ochroleuca en Trifolium rubens doen het hier uitstekend op een droge plek in volle zon. De planten staan ondertussen al 10 jaar op dezelfde plek, en hebben al meerdere natte winters doorstaan zonder problemen
Verbesina aternifolia	Een hoge plant, met vrij grote bladeren. Doet het ronduit uitstekend in mijn tuin.
Vernonia	Nauw verwant aan Eupatorium, ook deze plant heeft geen problemen met de huidige droogte en ze gedijen ook op een vochtige bodem.
Veronicastrum	Terwijl veel Veronica planten lijden onder de droogte, staan mijn pollen Veronicastrum erbij alsof het gisteren geregend heeft.

De vraag is dan, wat doet het niet goed, onder de klassieke tuinplanten?

Helenium heeft echt moeite met de huidige droogte (hangt wel wat af van de standplaats en de cultivar). Iets wat me eigenlijk verbaast
Asclepias, maar dat verbaast me dus niet, is een plant die graag vochtig staat. Wordt vervangen.
Campanula lactiflora, zeer mooie tuinplant maar droogt dus helemaal uit. Indien de planten volgend jaar terugkomen ga ik ze verzetten naar een plekje waar ze wat minder zon vangen, want ze zijn ohh zo mooi
Sommige Veronica longifolia planten hebben het echt moeilijk, maar niet op alle plekken. Ik probeer de planten te verwijderen op de plekken waar ze het niet goed doen.
Scutellaria incana is quasi volledig uitgedroogd, geen plant voor mijn tuin dus.
Heel veel telgen van het geslacht Rudbeckia hebben het enigszins moeilijk. Enkele daarvan zijn vorig jaar geplant, dus misschien volgend jaar beter?
Succissa prantesis heeft het zichtbaar moeilijk. Is ook een plant die groeit op drassige weides. Ik denk wel dat de planten er niet aan ten onder gaat gaan.
Sansguisorbia staat hierboven in de lijst, maar nazaten van Sansguisorbia tenuifolia drogen hier uit.
Caryopteris divaratica is ook op sterven na dood. Zal ook kennis maken met mijn spade des doods.
Cimicifuga ‘Queen of Sheeba’ zou ook al lang weggekwijnd zijn zonder mijn ‘tussenkomst’. Deze probeer ik wel te behouden in de tuin met een olla.
Penstemon. Planten die normaal moeilijk zijn om door de winter te krijgen (wegens te nat), maar nu door de droogte een bijna-doodervaring ondergaan.
Bijna alle Hydrangea, maar dat is geen wonder. De Hydrangea villosa “Anthony Bullivant” en “Hot Chocolate” doorstaan in de halfschaduw de droogte vrij goed, maar krijgen af en toe een watergift. Ook zij krijgen een olla.

Planten die het uiteraard goed doen in de huidige droge omstandigheden zijn de echte droogteminnaars, maar deze hebben het soms moeilijk in de winter: Agapanthus, Lavandula, Hyssop, Thymus, Stachys, Baptisia, Phuopsis, Gaura, Calamintha, Saponaria, Crocosmia, Lepechina, Centaurea bella, Dianthus carthusianorum, Eryngium, Echinops, Perovskia, Silphium,…)

Misschien tijd voor een stokje? ? Hoe zit het bij jullie? Wat doet het goed, en wat doet het niet goed in de droogte.? En ik ben dan vooral geïnteresseerd in de niet zo evidente planten, dat droogteminnaars zoals Agastache en Alstroemeria het goed doen op dit ogenblik verbaast me niet, daar ben ik dan eerder geïnteresseerd hoe ze door de winter geraken (op een zware bodem)?

Nog even toevoegen dat mijn bevindingen grotendeels maar niet helemaal overeenstemmen met die van de leden van de vvpv, maar ik denk dat standplaats en grond toch twee zeer belangrijke verschillen kunnen leiden. Dus ook mijn ervaringen zijn mijn ervaringen, en het is perfect mogelijk dat één van de planten waarvan ik zeg dat die het zeer goed doet in de droogte & volle zon, het bij jou niet goed gaat doen.

Rolklaver

Vorige week zag ik dit vrouwtje Icarusblauwtje haar eitjes afzetten op één van de rolklavers in potten. Nu hopen dat ik binnenkort rupsjes kan vinden.

Vijver

Iemand vroeg me via mail hoe de vijver er nu bij ligt.

Dichtgegroeid, is volgens mij de beste omschrijving. Over twee weken ga ik terug heel wat plantgoed verwijderen, nu laat ik het al een tijdje liggen in de hoop dat het de verdamping ook wat tegenwerkt. Doel is om minstens de helft van de vijver terug open te leggen. Het is vooral het krabbenscheer dat echt wel onwaarschijnlijk goed groeit. Ik denk dat ik opnieuw één of twee kruiwagens krabbenscheer moet afvoeren. Indien er mensen geïnteresseerd zijn, laat het dan weten.

De leemwallen hebben stand gehouden (kan ook niet anders) en de vijverfolie is er natuurlijk nog, maar is echt nergens zichtbaar meer. Op de bodem had ik sowieso een substraat gegooid, maar die bodem zie je niet omdat alles dichtgegroeid is en er ook slib op de bodem ligt.

Ik heb de vijver in al die jaren nog niet ‘uitgekuist’. Ik vermoed dat dat stilaan tijd wordt om daar eens werk van te maken – er ligt waarschijnlijk een dikke laag slib op de bodem/ Het zou kunnen dat ik dat doe wanneer ik het overschot aan planten verwijder.

De oeverzones zijn ondertussen ook helemaal begroeid, vooral de Lythrum salicaria en moerasandoorn (Stachys palustris) doen het uitstekend – die ga ik over enkele weken dus ook allebei wat ‘temmen’.

Het nut van zo’n snel groeiende planten is eigenlijk vrij eenvoudig; ze halen veel voedingsstoffen uit de vijver en verhinderen zo de vorming van algen. De afgestorven plantendelen van vorig jaar worden zo dus omgezet in nieuw plantmateriaal dit jaar, en dat verwijder ik dus.

Is er niets dat ik anders zou doen? Toch wel, ik zou de wallen dieper gemaakt hebben, en misschien ook wat breder. En iets meer helling in de oevers (en het water dus lager laten liggen tov de grond). Maar verder ben ik echt tevreden over de hele lijn.

Een vijver brengt enorm veel leven naar de tuin (kikkers, salamanders, libellen, juffers, …), en is sowieso een aanrader in een ecologische tuin.

Nog wat fotokes

Ik heb hier al vaker geschreven over Thalictrum. Het is één van mijn favoriete planten. Deze Thalictrum delavayi ‘Splendid’ heeft grotere bloemen, en bloemt ook heel wat langer.

Rond de vijver groeit de Lythrum salicaria (boven) zeer enthousiast. Sinds kort zet Lyhtrum virgatum ‘Hélène’ (onder) in de voortuin haar beste beentje voor.

Op bloei van deze Cicerbita plumieri wacht ik al jaren. Geduld is een schone zaak.

Nog een mooie : Sansguisorbia ‘Vlindertuin’.

Om af te ronden, in de bloempluktuin groeit er eindelijk een écht gezonde Phlox. Ik heb ze echter cadeau gekregen van iemand, en weet dus niet welke cultivar dit is. Maar niets belet me deze volgend jaar zelf te vermeerderen.

Droogte

We kunnen er niet meer omheen, de droogte is dit jaar echt uitzonderlijk. In de tuin zie ik heel wat planten die het moeilijk krijgen.

Gisterenavond is er hier voor ’t eerst sinds zeer lang nog eens een significant volume hemelwater neergedaald. Terwijl er midden juli in grote delen van het land nog flink geregend heeft (met hier en daar zelfs wateroverlast), heeft de Fruitberg het moeten stellen met enkele symbolische druppels, in juli viel er hier alles samen geeneens 10mm.

Maar daar is gisteren dus verandering in gekomen. Het was vanochtend trouwens opnieuw wat aan ’t druppelen, in totaal is er 9 mm gevallen. Dat is lang onvoldoende om de droogte ‘op te lossen’, maar het geeft de tuin toch weer een beetje respijt, want dat is uiteindelijk ongeveer één gieter water per m².

Op korte termijn is er niet echt verdere beterschap op komst… de voorspellingen van het KMI zijn voor volgende week opnieuw droog en zonnig, en met opnieuw een hittegolf van 10 dagen in het verschiet (temperaturen van 25 – 32° C).

Deze winter plan ik in ieder geval nog enkele wijzigingen in de tuin. De planten die dit jaar lijden onder de droogte gaan ook de volgende jaren nog lijden onder die droogte, het wordt tijd om nog verdere aanpassingen te doen en, op enkele planten na, te kiezen voor droogteminnaars. En om op enkele echt moeilijke plekken (echt nat in de winter, droog in de zomer) echt bodemvage planten aan te planten.

Ideale potplant

Ondertussen doe de rolklaver het nog steeds uitstekend in de pot. De plant bloeit onophoudelijk vanaf einde mei, en ziet er ook gewoon uitstekend uit. Ik heb ondertussen nog enkele potten gevuld met stekjes van deze eerste plant.

Er is eigenlijk altijd wel leven te zien op deze planten. Het grappigste zijn foeragerende hommels, die veel te zwaar zijn voor de bloemstengels, en steevast 4-5 cm naar beneden vallen wanneer ze landen op een bloem.

Rupsenkwekerij

Aan de composthoop groeien de brandnetels weer weelderig. Ik had me voorgenomen ze wat beter onder controle te houden, maar dat is me klaarblijkelijk niet gelukt.

Gisteren viel me enkele al flink uit de kluiten gewassen dagpauwoogrupsen op. Wat verdere inspectie leverde me in totaal 7 groepjes dagpauwoogrupsen op. Ik ga dit najaar dus waarschijnlijk heel wat eigen kweek zien rondfladderen.

Kwekerij ‘de Fruitberg’

Een jaarlijks wederkerend fenomeen hier in de Fruitberg.

Ook dit jaar ben ik weer en masse aan ’t vermeerderen. Zo heb ik onder meer 150 Nepeta ‘Walkers Low’ opgepot. onder meer voor een aanpassing in de voortuin, maar ook voor enkele collega’s. Verder ook nog wat asters, rudbeckia’s, buddleja’s, vijgen, Veronica’s, Veronicastrums, Heleniums,…

Verder heb ik nog een projectje voor volgend jaar: er waren dit jaar heel wat mensen die tijdens de opentuindagen informeerden of ik geen planten verkoop. Ik blijf bij de idee dat ik geen geld wil verdienen aan een hobby, maar ik kweek voor begin volgend jaar toch wat planten op die ik dan ten voordele van een lokaal project verkoop tijdens de tuindagen volgend jaar. Of dat nu veel gaat opbrengen, weet ik niet. Dat zal de toekomst uitwijzen.

Gevlekte kruisspinnendoder

De eerste keer dat ik deze Gevlekte kruisspinnendoder of roodpotige kruisspinnendoder in mijn tuin zie zitten. Het is nochtans een algemeen voorkomend insect volgens waarnemingen.be

Deze roofwesp specialiseert zich in wielwebspinnen (waaronder de kruisspin, maar ook de tijgerspin). Ze verdooft de spin, graaft ze in onder de grond, en legt daarna een eitje op de spin. Wanneer dat eitje uitkomt, beschikt de larve over vers vlees.