Druiven snoeien (wintersnoei)

Een goed voornemen : ik ga trachten iedere keer wat tekst en uitleg neer te schrijven wanneer ik hier fruitbomen- of struiken snoei. Ik probeer er ook enkele fotokes bij te plaatsen. Aangezien ik vandaag mijn druiven heb gesnoeid, zal het eerste snoeiverslag het snoeien van druiven behandelen. Alle snoeiverslagen krijgen de tag ‘snoeigids’. Ik heb een aparte pagina aangemaakt waar ik de verschillende topics ga linken.

De praktijkfoto’s vind je in dit bericht . Anders werd dit bericht écht te zwaar.

Toch even een disclaimer: ik ben zeker geen ‘eminence grise’ die sinds mensenheugenis fruitbomen en -struiken snoeit. Terwijl ik al enkele jaren kleinfruit teel, ben ik wat betreft fruitbomen nog een beginneling. Voor fruitbomen ga ik misschien een kort verslagje geven van het snoeiwerk dat ik doe, maar heb ik helemaal niet de pretentie om anderen het snoeien te leren. 
Het snoeien van klein fruit heb ik wel onder de knie, maar dat betekent niet dat ik dat daarin een expert ben. Ik laat dus gewoon zien wat ik doe (en geef er wat theoretische uitleg bij)

Het lyra-systeem waaraan de druivelaars groeien in de Fruitberg heb ik enkele maanden geleden voorgesteld. Dit jaar mochten de druivelaars er nog vrij in groeien, enkel beperkt door hun eigen groeikracht. Maar het tijdperk van bandeloze groei is voorbij. Vanaf nu zullen ze strak in toom gehouden worden. Vandaag is voor de eerste keer orde op zaken gesteld in het zootje ongeregeld, en ik heb daar nu net enkele foto’s van genomen, zodat ik even wat uitleg kan geven.

Voor het snoeien

Waarom nu snoeien? Het ideale snoeitijdstip voor de wintersnoei van buitendruiven is januari of begin februari. Als je te lang wacht met het snoeien van je druiven kan de sapstroom al terug op gang gekomen zijn, met ernstig bloeden van de snoeiwonden tot gevolg. Je snoeit niet bij zeer strenge vorst, en het uitbuigen van takken doe je best wanneer het wat warmer is.

Na het snoeien

Er zijn vaak meerdere manieren van snoeien die leiden tot gezond fruit. Dat is zo voor fruitbomen (snoer, lei- of struikvorm), maar ook voor druiven bestaan er heel veel snoeischema’s, hoewel deze schema’s zo goed als altijd terug te brengen op twee basistechnieken, cordon of guyot snoei.

Nadeel van de Guyot-snoeitechniek is dat deze zuiver gericht is op productiviteit en kwaliteit. Vaak hebben druivelaars in tuinen nog een andere, esthetische functie, bijvoorbeeld het volgroeien van een pergola of een muur. Bij guyot-snoeien creëer je geen mooi gestel van oude druiventakken. De techniek die ik hier uitleg is dus niet direct toepasbaar om een pergola- of een muur te begroeien  (waarvoor je eerder terugvalt op cordonsnoei).
Er zijn nog andere redenen om te kiezen voor guyot of cordonsnoei. Zo zou voor de vruchtzetting van bepaalde rassen ofwel cordon ofwel guyot te verkiezen zijn, maar dat zou ons niet allen écht te ver leiden, ik weet er ook niets zinnig over te vertellen.

Wanneer je een muur of pergola wil laten begroeien met een druivelaar, raad ik je de recente Velt-uitgave “Bessen uit de tuin’ aan, die een zéér uitgebreide omschrijving voor dit soort snoeiwerk bevat. Ook de “Groenten- en Fruitenceclopedie” van Luc Dedeene en Guy De Kinder geven hier meer uitleg over. Aangezien ik deze snoeitechniek toepaste in mijn vorige tuin en bij mijn ouders een pergoladruif snoei ga ik er misschien nog wel nog eens iets over schrijven, maar vandaag beperk ik me tot Guyot-snoei.

Vooraleer ik de detailfoto’s weergeef ga ik even in’t kort de methode uitleggen, met wat tekeningen en foto’s erbij. Ik had gisterenavond wat tijd over en heb me geamuseerd om enkele snelle tekeningen met GoogleDraw te maken.
De foto’s en de tekeningen zijn ‘in the end’ niet zo belangrijk. Je moet de principes snappen (en ze eigenlijk zelf perfect kunnen uitleggen) : volgens mij kan je niet correct snoeien als je de principes niet kan uitleggen. De tekeningen die erbij staan weergegeven dienen alleen maar een illustratie. Loop dus niet naar buiten met die tekeningen en of andere snoeischema’s in je hand. Je druivelaar buiten groeit toch niet zoals de plant op het schema (omdat druivelaars niet kunnen lezen).

Zeer belangrijk: bij een druivelaar snoei je nooit vlak boven een oog, zoals je bijvoorbeeld voor fruitbomen en -struiken wel doet. Je snoeit af op een stompje van twee cm boven het oog, om uitdrogen van dat laatste oog te voorkomen (fig 1).

Fig 1 :  Correct snoeien van een druivenrank

Bij enkelvoudige guyot-snoei start je in de winter met twee vertikale scheuten. De sterkste scheut snoei je terug op +- 1 meter (fig 2, typisch 8-10 ogen). De tweede vertikale scheut snoei je terug op 2 of 3 ogen (het spoor waarop de varvangscheuten voor volgens jaar zullen groeien).
Alle andere scheuten worden verwijderd.

Fig 2 : Wintersnoei Guyot. Je probeert het spoor voor de vervangscheuten zo laag mogelijk te houden om het hoofd van de druivelaar niet te snel te laten ‘klimmen’

De lange vertikale scheut buig je horizontaal uit (fig3). Doe dit op een zonnige, warme dag, zo is er minder kans op breken. De kans op het breken van takken is groter wanneer je de tak wegtrekt van zijn stok dan wanneer je de stok richting stok duwt.

Fig 3 : Uitbuigen van de horizontale scheut. Dit doe je op een warme dag, dan gaat dat makkelijker. Dit hoeft zelfs niet in januari te gebeuren (is vaak wat makkelijker als de sapstroom al op gang gekomen is). Je moet wel fel je best doen om zo’n scheut te breken. Zelf wikkel ik de horizontale scheut rond de draad om hem te verankeren

Op de horizontaal uitgebonden scheut gaan deze lente de vruchtranken groeien, vertikaal omhoog (en op dat vruchthout de druiven, Fig 4). Deze vruchtranken worden aangebonden aan de steunkabels. Op ieder van deze verticale scheuten laat je dan deze zomer twee druiventrossen groeien. Basisregel : niet meer dan 25 trossen per druivelaar, zelf wil ik me beperken tot een 15-tal trossen per druivelaar.

Fig 4: In theorie groeien er aan de takken ook bladeren, maar die heb ik nu voor het gemak even niet getekend. Als ik later in het jaar iets vertel over zomersnoei ga ik die er wel bij betrekken. Je ziet op deze tekening al direct het voordeel van Guyot snoei : allemaal mooi gelijkmatig gevormde, grote gevulde trossen.

Uit de twee overblijvende ogen op de kort gesnoeide scheut (het spoor) kweek je opnieuw twee vertikale scheuten op zodat je volgend voorjaar opnieuw dezelfde techniek kan toepassen. Op deze takken mag ook steeds één druiventros groeien.
De horizontale scheut die deze winter is uitgebogen zal volgende winter volledig verwijderd worden en vervangen worden door één van de twee nieuwe vertikale vervangscheuten (Fig 5).  De andere vertikale scheut wordt opnieuw op twee ogen ingesnoeid.

Fig 5 : Zo zal dezelfde druivelaar dan volgend jaar gesnoeid worden.

Voor zover de theoretische tekeningen. Nu dus tijd voor enkele foto’s van het snoeien in de fruitberg. Om deze bericht niet nodeloos zwaar en lang te maken heb ik een tweede bericht gemaakt met daarin een aantal praktijkvoorbeelden.

In theorie kunnen er ook problemen opduiken bij Guyot snoei : een tak die breekt tijdens het uitbuigen, het ontbreken van twee verticale vervangscheuten,… Voor deze problemen bestaan er oplossingen. Van zodra ik zo’n ‘probleem’ tegenkom, laat ik hier zien hoe ik dat oplos (met foto’s).

Tussen het aanplanten van een jonge druivelaar en de hierboven getoonde snoei verlopen 1 tot 3 jaar  (hangt af van je plantgoed).

Vooraleer je guyot kan snoeien moet je ‘dikte kweken’.
Als de jonge druivenstok dunner is dan een potlood snoei je de plant terug op drie ogen boven de entplaats. Van zodra de rankjes groter zijn dan 20-30 cm hou je alleen de sterkst groeiende rank over die je aanbindt. Deze rank top je in juli om extra dikte te kweken.

Als de tak na één groeijaar nog steeds te dun is, herhaal je deze procedure nogmaals.
Een praktijkvoorbeeld vind je in dit bericht

Als de jonge druivenstok de dikte van een potlood heeft (bij aankoop of in het tweede/derde jaar na aanplant) snoei je de plant terug tot 10-15 cm onder de onderste draad. Verwijder alle zijtakken. Laat de twee bovenste ranken uitgroeien tot 150-200 cm hoog, alle andere ogen top je op 3 bladeren. Zodra de rank 150 cm hoog is top je die ook in. Bind deze scheuten aan.

Ook hier verwijs ik naar  dit bericht voor wat foto’s van een praktijkvoorbeeld.

Ook in de Fruitberg zijn niet alle planten voldoende gegroeid, en dus gewoon teruggezet. In totaal zijn er toch 12 druivelaars die onvoldoende gegroeid zijn, wat ik een tegenvallend resultaat vind. De andere druivelaars  (6 planten) zijn wel klaar om vruchten te dragen.

Dit werkje heeft in totaal 2 uur tijd in beslag genomen. En nu wachten op de druiven deze zomer!