Eén van de vragen die ik wel eens zie passeren onder ecologische tuinders waar ik het écht van op mijn heupen krijg is de vraag “Wat is het nut van dit dier in de tuin?”.
Ik reageer daar vaak een beetje geïrriteerd op, want met die gedachtegang zit je écht nog in de idee dat de natuur (en de dieren en planten in jouw tuin) je iets schatplichtig zijn om hun plekje te verdienen in jouw tuin.
Dan zit je nog in de mindset van ‘exploitatie’ van de natuur die er voor gezorgd heeft dat alle biodiversiteit “zonder economisch nut” de voorbije tientallen jaren verwoest is.
In een boek over tuinieren – dat ik vorige week las – staat ergens halverwege de volgende zin:
“I’m simply making the point that the animals in your garden have their own lives and agendas, which may or may not concide with your idea of smooth running of a garden.
A big part of succesful wildlife gardening is a willingness to relinquish the level of control over your own environment that you take for granted in the home, office and supermarket.
Your garden may not be a particularly wild place, but the animals that there don’t know that. They are wildlife.“
Beter kan ik het niet zeggen. Ik had de voorbije jaren een aantal logjes gelezen bij AnneTanne over ‘No Nettles Required – The Thruth about Wildlife Gardening’. Ik heb me dat boekje vorige week besteld en zowat in één ruk uitgelezen.
Het boekje is een verslag van het BUGS-project, een veldstudie-onderzoek naar biodiversiteit in de tuin, uitgevoerd aan de Universiteit van Sheffield. Het boek(je) probeert in kaart te brengen welke parameters het meeste impact hebben de biodiversiteit in een tuin. Het is geweldig geschreven, Ken Thompson slaagt er niet alleen in een aantal wetenschappelijke concepten in eenvoudige mensentaal uit te leggen, hij doet dat ook met een kwinkslag.
Ik ga de inhoud van het boek niet in detail neerpennen (maar bij AnneTanne kan je toch heel wat info vergaren), maar laten we stellen dat een aantal van de steeds wederkerende adviezen volgens die veldstudies geen impact hebben op de biodiversiteit.
Mensen denken heel vaak in oorzaak en gevolg: sommige insecten foerageren alleen op inheemse planten, dus wanneer ik inheemse planten aanplant heb ik meer biodiversiteit in mijn tuin. Maar in het échte leven zijn er soms secundaire effecten die er toch voor zorgen dat de werkelijkheid anders is.
Ik ga dat even bewijzen met één van mijn stokpaardjes: de helmdraagplicht voor fietsers. Intuïtief denkt iedereen dat dat veiliger is voor de fietsers (want de helm beschermt de fietser voor een hoofdletsel bij een val). Maar in het échte leven nemen automobilisten die een fietser voorbijsteken minder afstand van een fietser met helm dan een fietser zonder helm. En neemt een fietser met helm, vaak onbewust- ook iets meer risico wanneer hij/zij een helm draagt. Zodat de uitkomst van zo’n maatregel soms heel verrassend kan zijn.
Nog even terugkeren op die eerste vraag. Van de vraag of een bepaald dier ‘schadelijk’ is voor de tuin krijg ik het dus even zeer op mijn heupen. Als dat dier schade berokkent, zal je dat zelf wel zien zeker*? Of een beestje schade berokkent in een bepaalde tuin is ook situationeel.
Maar goed dus, ik raad iedereen die geïnteresseerd is in ecologisch tuinieren dit boekje van harte aan. Niet alleen omdat het leerrijk is, ook omdat het erg aangenaam leest en helemaal niet duur is (12.99 EUR). En, als je een slecht karakter hebt, je het ook wel eens kan gebruiken om de mantra’s van anderen met wetenschappelijke bewijzen te doorprikken.
*Nog even voor de duidelijkheid, ik wil niet aangeven dat er geen schadelijke dieren bestaan, zo is Drophylla suzukii (een Japanse fruitvlieg die zowat alle zacht fruit vernield) voor iemand die fruit wilt kweken echt wel een ramp.
Ik zeg dus ook niet dat je per definitie geen actie mag ondernemen om zo’n plaagdieren uit de tuin te weren (zolang je dat op een ecologisch verantwoorde manier doet).
de Fruitberg 
Bedankt voor de leestips. Heel interessant. Zo word ik misschien van een probeer-maar-wat-tuinierster toch nog iets ecologischer. De lavendel hier trekt enorm veel insecten aan trouwens en de floxen ook.
We kunnen alleen maar bijleren
Als fervent en zeer ervaren autorijder kan ik je zeggen dat ik niet let of een fietser een helm draagt. Wel op zijn gedrag waarop ik dan kan anticiperen. Leuke weetjes over de insecten.
Terwijl we met de auto rijden of gewoon wandelen registreren onze hersenen veel meer dan dat waar we actief mee bezig zijn. Het onderbewustzijn.
Er is niemand die zal antwoorden dat hij meer afstand neemt van een fietser zonder helm. Maar wanneer men dat nameet, merkt men een statistisch relevant verschil
Dat van het onderbewust registreren ben ik met je eens. Maar echt: ik persoonlijk zie geen helmen bij fietsers. Die fietsershelmen bestaan voor mij simpelweg niet.
Haha, ik krijg het ook op mijn heupen van zo’n vragen. Of als ze zeggen: “Ik heb last van … motten, mieren, paardenbloemen in het gras, … Leven en laten leven, vind ik. En als het echt nodig is, ecologisch verantwoord ingrijpen (slakken knippen 😉 )
Die slakken kun je opeten he. Da’s pas ecologisch. The circle of life enzo.
Mmm, nog niet geprobeerd … 😂
Zie mijn reactie hieronder.
Totdat je woelratten krijgt in je moestuin, zodat al je inspanningen grandioos om zeep zijn. Ook de mens heeft – juist zoals ook dieren die eveneens verdedigen – recht op een territorium waar hij zijn voedsel verbouwt. Toegegeven: de mens heeft daar doorgaans ietwat teveel misbruik gemaakt van dat recht. Maar het principe blijft…
Misschien de laatste alinea eens lezen. Ik heb hier ook enkele schadelijke dieren zitten. Het gaat me over de attitude dan mensen die een beest zien dat ze niet kennen en onmiddellijk willen doden.
Ik erken wat je schrijft. Alleen is de teneur bij veel van je lezers niet zo. Het is moeilijk om de gulden middenweg te vinden, laat staan te volgen. Het vraagt een voortdurend beoordelen en bijsturen, en soms zelfs een negatie van je eigen standpunten. Maar extreme standpunten zoals je die vindt bij romantisch ingestelde natuurliefhebbers, maken mij weemoedig. De natuur is immers niet lief, en is tegelijkertijd scheppend, maar ook vernietigend op de meest wrede wijze.
Ik zie trouwens geen enkele lezer echt iets anders zeggen hoor. Ik weet dat groengenot ook slakken bestrijdt, om maar een voorbeeld te geven.
Inderdaad, maar alleen omdat ze nu met wat veel zijn. Ik heb niks tegen slakken, mieren, bladluizen, wespen, woelratten, … Ze moeten hier alleen hun manieren houden en in evenwicht blijven. Eerst goed kijken voor ik zelf ingrijp…
‘Leven en laten leven’, al goed en wel… Mijn schat vindt het echter heel vervelend dat beren haar lastig komen vallen in de tuin als ze ligt te zonnen.
Dan moet ze niet in de tuin zonnen heh
De Fransen begaan er een moord voor. Zij hebben geen slakken meer. Die hebben ze allemaal opgeraapt en opgegeten, zeggen ze zelf met een licht onderkoeld gevoel voor humor. Ik mag dat wel.
Toch geen naaktslakken?! Het zijn vooral zij die hier zitten. Daar pas ik toch voor hoor…😃
Jawel, naaktslakken. Die met een huisje zijn niet eetbaar. Weet wel dat je ze moet stoven met heel veel knoflook erin. Dat maakt het verschil, denk ik.
De escargots die de Fransen eten zijn de wijngaardslakken, dat zijn slakken met een huisje. Van miserie eten ze nu ook enkele naakslakken, maar het grootste volume slakken dat ze eten is een slak die nauwverwant is aan de wijngaardslak en in de balkan geteeld wordt
Dus die stakkers moeten hun slakken, hun nationale trots, importeren. Hun ego zal gekrenkt zijn.
Serieus, dank voor deze informatie.
Wijngaardslakken, nu weet ik het weer. Je krijgt er een tangetje bij om het huisje te kraken.
Wijngaardslakken ja, da’s wel lekker. Maar naaktslakken?! Ik ga ook eens mijn joker leggen 😀
Ik spuit niet en laat gifstoffen achterwege, ook al is de (winter)vormgeving van mijn tuin (buxushaagjes rond de plantvakken) ondertussen compleet naar de filistijnen aan het gaan door de vermaledijde rupsen van de buxusmot. En dan mag ik die niet schadelijk noemen, o nee, dat vooral niet.
Netels, hoe nuttig ook, worden te onzent pertinent verwijderd, net zoals andere algemeen als onkruid te boek staande planten. Nogmaals: de verwijdering gebeurt zonder gifstoffen.
Ecologisch, in de meest brede zin van het woord, ben ik dus niet. Hiertegen argumenten inbrengen, mag gerust. Laat ze wel gefundeerd wezen.
Ik had onze tuin twintig jaar geleden voor ogen zoals hij er nu bijligt. Ik wil hem zo houden ook. Het vogel-, vlinder-, insecten- en zoogdierenleven tiert hier welig. Zonder onkruid. Zonder netels.
Ik ken ook een paar tuiniers die zweren bij een zogezegd ecologische tuin. Het is niet zelden een verdoken excuus om de boel maar de boel te laten zonder al te veel te moeten ingrijpen. Ik heb daar een andere naam voor: luiaards. Of slordige mensen, zo u wil.
Doch zulks zal nu wellicht gezien worden als de spreekwoordelijke stok in het hoenderhok, niet?
Ik denk niet dat je de boodschap van mijn stukje hebt begrepen (ze is misschien niet duidelijk genoeg).
Ik schrijf in de laatste alinea ook erg duidelijk dat er schadelijke dieren bestaan. Bij mij is dat de taxuskever, de woelmuis en slakken.
Slakken doen niet zoveel schade meer hier in de tuin, en bestrijd ik bijna niet. Woelmuis en taxuskever worden onder controle gehouden (taxuskever met aaltjes, woelmuis met een woelmuisval maar ik ga nu eens proberen met urine).
Dus jij mag de buxusmotten wel schadelijk noemen, want ze leveren je schade op.
Over de netels: de titel van dat boek is duidelijk: je hebt geen netels in je tuin nodig om een ecologische tuin te hebben. Netels in je tuin hebben geen impact op de populatie aan vlinders.
Mijn boodschap is een andere. Ik denk dat je ook wel eens een beestje ziet in je tuin dat je niet kent. Ik ben er vrij zeker van dat jouw eerste reactie dan niet is “Oei, laten we hopen dat deze mijn planten komt vernielen”, maar eerder één van verwondering is, en dat je misschien wilt weten wat voor beest dat is
.
Indien je dan nadien merkt dat die echt vervelend en schadelijk is, ga je die waarschijnlijk bestrijden.
Je zou eens moeten zien hoeveel mensen er foto’s van “een vies beest op mijn rozen” op facebook plaatsen met de vraag of ze dat MOETEN doden. Dat beest is dan de larve van een lieveheersbeestje…
Ik waardeer je toelichting ten zeerste. Mede hierdoor bekijk ik je originele betoog thans met gans andere ogen. Mogelijks heb ik niet attent genoeg gelezen, waarvoor mijn excuses.
Mijn reactie bij het zien van een beestje dat ik niet ken, is er inderdaad eentje van verwondering en niet zelden zelfs bewondering. Ook de rups van de buxusmot vind ik erg mooi, hoe schadelijk ik ze ook acht. En toch grijp ik niet in omdat ik vind dat ik dat recht niet heb. Ik erken mijn meerdere in moeder natuur. In de tuin wil ik haar hooguit wat be-perken zonder dwingend te zijn.
Trouwens: voor- en tegenspoed, ain’t it life?
Helemaal mee eens. Ik ga ervan uit dat ieder dier zijn nut heeft. Ook die beestjes die we liever niet in onze tuin zien.