Olla – Olla Olla-Olla

Iedereen die niet onder een steen leeft en geen IQ van een goudvis heeft zal de voorbije weken wel begrepen hebben dat het extreem droog is. Het had de laatste weken zo goed als niet geregend. In combinatie met het warme weer en de vaak aanwezige droge, krachtige wind zorgt dat ervoor dat we – ondanks de natte winter – opnieuw in het zelfde schuitje zitten als een jaar geleden.

De overheid vraagt ons allemaal om spaarzaam om te gaan met water, met het oog onze drinkwatervoorziening niet in gevaar te brengen. De neerslag die hier gisteren en vandaag gevallen is, lost het droogteprobleem niet op : om het grondwaterniveau op peil te brengen zou het 20 à 30 dagen aan een stuk moeten regenen zoals het vandaag regende in Vlaanderen. Maar die 10-15 mm die vandaag uit de hemel viel, zorgt wel voor een stabilisatie van de situatie.

Veel mensen denken nog altijd dat de overheid dit kan oplossen door extra grondwater op te pompen of zelfs zeewater te ontzilten. En terwijl de overheid wel zal moeten investeren om tijdens perioden van regen de neerslag zo efficiënt mogelijk om te zetten in grondwaterpeilstijgingen en ook nieuwe regels dient op te stellen rond drainage, ligt de oplossing toch ook vooral bij ons zelf: we moeten gewoon spaarzamer omgaan met ons drinkwater. De lange droogtes vormen daar trouwens al een eerste obstakel: na 6 weken zonder regen zijn de regenwaterputten bij bijna iedereen helemaal leeg, waardoor het drinkwaterverbruik aanzienlijk stijgt (want de dadakaka-knop gebruikt in de meeste huishoudens dus terug drinkwater).

In Vlaams-Brabant is sinds vorige week een verbod op de verspilling van drinkwater ingesteld (dus geen auto wassen, geen zwembad vullen, geen tuin besproeien, geen vijvers vullen, …) en ook een captatieverbod op een hele resem waterlopen (dus een verbod om nog water uit de rivierbekkens op te pompen, behoudens enkele uitzonderingen).

Zelf heb ik, bij de verbouwingen van onze woonst, beslist om onze regenwaterputten te overdimensioneren. Voor ons dakoppervlakte werd een regenwaterput van 5000-7500 l aanbevolen, we hebben hier twee regenwaterputten van 7500 l geplaatst. Maar zelfs 15000 l water geraakt op wanneer het niet regent. En nieuw aangeplante plantjes (en bomen) redden het echt niet zonder ze van water te voorzien…

Midden mei was er één waterput leeg. Ik heb toen beslist de andere aan te wenden voor de tuin, en wil ook met dat watervolume de zomer doorkomen*. Aangezien ik de waterput nooit helemaal leeg krijg, ben ik ervan uitgegaan dat ik 6500 liter water ter beschikking had om de droge periode door te komen. En omdat ik op een bepaald ogenblik ook het vijverwater zal moeten aanvullen, ben ik uitgegaan van 4000 liter water voor een periode van 80 dagen, of dus maximaal 5 gieters water per dag. Ik reserveer sowieso één gieter voor het jonge plantgoed. Daarna loop ik ’s avonds even door de tuin en bekijk ik welke planten het meest nood hebben aan een geut water. De rest moet dan wachten tot de dag erna.

En, neen, een grondwaterput laten aanleggen is geen oplossing. Het probleem is net dat ons grondwater te laag staat, dat grondwater nog extra aanboren om je tuin te irrigeren is water naar de zee dragen, of beter grondwater in de lucht verdampen.

Er zit maar één ding op : efficiënter worden in het aanwenden van water, ook in de tuin. Dat doe ik in de eerste plaats met de juiste plantenkeuze, maar dat het is toch allemaal een beetje complexer dan dat.

Wat ik vandaag sowieso al toepas

• Nieuwe bomen krijgen bij mij in hun eerste jaar systematisch 10 liter water per week. Ik zie adviezen op internet staan om nieuw aangeplante bomen iedere dag 10 liter water te geven (ik las zelfs ergens een advies om een boom één keer week uren water te geven met de tuinslang) maar mijn manier van werken heeft voor mij altijd gewerkt.
• In theorie moet je een plant pas water geven wanneer hij ’s morgens nog slap hangt. Wanneer planten even de blaadjes laten hangen in volle zon, hoeft dat nog geen probleem te zijn.
• Planten in potten krijgen voorrang. Die kunnen met hun wortels niet buiten die pot. Ik plaats een opvangschaaltje onder iedere plant in pot. Zo gaat er geen water verloren.
• Daarna komt het pas aangeplante plantgoed aan bod, die hebben nog geen uitgebreid wortelstelsel kunnen vormen
• Ik probeer de bodem ook te mulchen, zo verdampt er minder vocht
• Ik heb het aantal planten in potten drastisch teruggeschroefd.

Sinds vorige week heb ik mijn techniek om planten water te geven aangepast. Water geven met een gieter is eigenlijk vreselijk inefficiënt, want vaak stroomt het water over het oppervlak weg en bij veel planten maak je ook het blad nat bij het water geven. Je bevochtigt er ook vooral oppervlakkig mee. Dat is allemaal ‘verloren’ water, want dat verdampt.

Daarom gebruik ik nu een hulpmiddel bij het water geven: bloempotten (met een gat in de bodem). Ik zet deze bloempotten naast de planten die ik water wil geven, en druk die potten wat in de grond (en aangezien ik minder bloempotten op het terras heb staan, heb ik meer lege bloempotten over). Daarna giet ik die bloempotten (half)vol, het water sijpelt dan langzaam door dat gaatje de grond in. Op de plek waar ik het wil. Wanneer je ziet dat het water toch nog te snel wegloopt duw je de bloempot met een draaiende beweging nog wat verder aan. Je kan hetzelfde bekomen door de bodem van een PET fles te verwijderen en die een stukje in de grond in te graven.

Deze techniek gebruik ik ook bij de nieuwe bomen, daar maak ik gebruik van een grote bloempot (10 liter) die ik helemaal vol giet. Het duurt uren voor het water volledig is verdwenen. En wanneer je die pot wegneemt, zie je dat je niet gewoon het oppervlak hebt natgemaakt. En het water is op hellingen ook niet weggestroomd naar ergens anders….

Maar ik wil dus nog minder water verbruiken. Vorige week zag ik op internet informatie over Olla’s. Dat is een eeuwenoude techniek om water te geven die al 4000 jaar zou gebruikt worden, in onder meer het oude Romeinse rijk, in Noord-Afrika en China. En terwijl ik eerst moeite had om een plek te vinden waar ik me zo’n pot kon aanschaffen vond ik enkele dagen een lokale pottenbakkerij die ze dus ook maakten.

Een olla is een pot uit gebakken klei die je, met de opening naar boven, ingraaft in de grond. Daarna vul je die met water. De onbehandelde gebakken klei laat het water zeer langzaam door de wand heen sijpelen. De hoeveelheid water die zo’n pot afgeeft hangt ook af van de relatieve vochtigheid van de bodem. Wanneer het langdurig regent en de bodem vochtig is blijft het water in de olla.

Een olla met een diameter van 30 cm zou moeten volstaan om een cirkelvormig oppervlak met een straal van 60 – 90 cm te irrigeren.

De opening van de olla laat je enkele cm boven de grond en dek je af om verdamping te vermijden én om te vermijden dat er vuil in de olla terecht komt, wat de efficiëntie zou verminderen. De bedoeling is de olla bij te vullen met water.

En hoe efficiënt is zo’n olla dan? Verschillende bronnen geven aan dat irrigatie via olla’s tot 10 keer efficiënter is dan besproeien met water. De werking van olla’s hangt wel af van je bodemtype, het is dus afwachten of deze goed gaan werken in mijn tuin.

En ga ik nu heel de tuin vol olla’s zetten? In principe blijf ik er bij dat planten na het eerste jaar moeten verder kunnen zonder water gift. Ik heb enkele uitzonderingen op die regel, planten die gewoon af en toe een watergift nodig hebben (Deinanthe, Cardiandra). Daar ga ik dus wel zo’n Olla voor aanwenden. Verder heb ik een aantal zeer moeilijke plekjes in de tuin waar het door mijn zware grond in de winter zeiknat is. Ik heb op die plekken planten gezet die een wat vochtigere bodem verlangen, maar die bij lange periodes van droogte toch flink beginnen afzien (in deze droge periode pas gedurende de laatste week). Ook daar voorzie ik enkele potten, die ik alleen ga gebruiken wanneer de planten echt last krijgen van de droogte. En verder ga ik er zeker enkele in reserve houden om in te graven tussen jong plantgoed.

Er gaat natuurlijk wel wat werk mee gepaard, want in de winter moet je zo’n olla dus wel uit de grond halen, omdat er een risico is dat hij anders kapot vriest.

De olla’s die ik heb aangekocht hebben een inhoud van respectievelijk 2 en 3.5 liter. Het is nog afwachten om te zien hoe vaak ik ze moet hervullen en hoe goed ze hier dus werken. Maar daar houd ik jullie zeker van op de hoogte. Stiekem hoop ik dat ik er dit jaar geen verslag van kan uitbrengen, omdat er sowieso elke twee weken eens behoorlijk wat hemelwater valt.

.

*Ik besef maar al te goed dat dit een kromme redenering is, want door die regenwaterput niet aan te wenden in het huis verbruik ik meer drinkwater. Maar die regenwaterput was wel voorzien voor de tuin. Zonder de tuin had ik die ook niet aangelegd. En voor een aantal planten is het gebruik van drinkwater sowieso uit den boze (kalk).